De scholen zijn weer begonnen

In Zweden doen ze regelmatig aan vakantie. Vaker dan in Nederland. Zo duurt de kerstvakantie hier gemiddeld tussen de tweeënhalf en drie weken. Want op 6 januari hebben de Zweden nog een officiële feestdag. Dertien dagen na kerst noemen ze dat. Wij zijn er in ieder geval nog niet precies uit wat er eigenlijk gevierd wordt, maar we vermoeden de langere duur van de kerstvakantie.
Prima wat ons betreft. Want sinds half november zitten wij ook in de Zweedse schoolbanken en mochten wij ook genieten van onze drie weken kerstvakantie. Daar waren we zeker aan toe na zes weken elke dag van 8 uur ’s morgens tot een uur ’s middags naar school na een ‘verplichtingsloos’ bestaan van zo’n vier maanden. Dat acht uur beginnen sloeg trouwens wel een flinke deuk in mijn uitslaapproces waar ik al heerlijk aan gewend geraakt was.

We gaan naar de SFI (vrij vertaald: Zweeds voor immigranten). Daar leren we, hoe toevallig, Zweeds. Best belangrijk hier. Opnieuw met behulp van onze valleigenoten kwamen we in contact met de juiste persoon op het gemeentehuis hiervoor en konden we de wachtlijsten die er voor deze gratis leerweg zijn omzeilen. Het ging razendsnel. Donderdag belden we de beste man, vrijdag hadden we een prettig gesprek en de maandag daarop zaten we ietwat gespannen in de schoolbanken.

Daar krijgen we uitleg en een boek van Linda, onze juf. Linda is leuk. Een beetje stijfjes en ontzettend degelijk, maar met droge humor en engelengeduld. Linda is de juf voor de beginners bij de SFI.
Dat zegt genoeg over ons niveau. We beginnen in level C. Level A en B konden we overslaan.
We zitten in de klas bij onder andere Nimat, Ali en Saddam en we lachen wat af als we elkaar wat beter leren kennen. Drie vrouwen uit Iran nemen voor elke pauze wat te eten mee. We bedanken elke keer beleefd als ze ons ook van alles en nog wat aanbieden, want dat doe je in Nederland. Maar na de zoveelste weigering beginnen we te vermoeden dat we, als we beleefd willen zijn, beter een hapje mee kunnen eten. En dat doen we dan ook maar, tot groot genoegen van de Iraniërs, die ons nu elke pauze zo vol mogelijk stoppen met koekjes, kaas, crackers en ander voedsel.
Een van de Afghanen grijpt elke gelegenheid om zijn spreekvaardigheid te vergroten en al komen we in het begin niet echt verder dan ‘hoe gaat het met je? Goed, dank je. En met jou? Ja, ook goed’, is zijn vriendelijkheid bemoedigend en durven we ook onze eerste zinnen uit te kramen.
Martijn leert aan de mannen van de Syrische familie hoe je ‘Scheveningen’ en ‘schieten’ uit moet spreken in het Nederlands. Volgens mij heb ik nergens zoveel verschillende varianten onze ‘sch’ gehoord. Ik vertel aan de Afghanen dat ik sneeuw zo geel vind in plaats van leuk. Die woorden lijken in het Zweeds nogal op elkaar. Ze kijken me wat bevreemd aan. Martijn herhaalt het woord ‘schijten’ regelmatig in de veronderstelling dat hij ‘schieten’ zegt en we zeggen allebei geregeld dat we iemand gaan molesteren, terwijl we bedoelen dat we de beste persoon niet verstaan. Linda staat erbij en gniffelt wat af. Kortom, we leren een hoop. En we leren snel. Op dag twee krijgen we een grammatica boek in onze handen gedrukt met de woorden: daar zijn jullie nu wel aan toe. Ik fleur daar helemaal van op. Ik kan er niks aan doen, maar ik hou van grammatica. De regels en afspraken, de puzzels en de grote’ waarom’ vraag. Iets met structuur denk ik.

We krijgen ook huiswerk mee. We leren woordjes met klanken waarvan we vermoeden dat we die nooit accentloos zullen leren uitspreken die vervolgens overhoord worden. Die overhoringen zijn amusant. Wij zitten braaf klaar met onze potloden gretig in de aanslag, wachtend op het eerste woord wat juf Linda op zeer langzame toon voor ons uitspreekt. Dan buigen we ons gehaast voorover naar ons papier en schrijven het woord netjes op, waarna we elkaar glimlachend aankijken.
Die hadden we goed! Dat gaat iets anders bij de Midden-Oosterlingen uit onze klas. Zodra Linda het eerste woord heeft uitgesproken staart Ali haar met grote verbaasde ogen aan en herhaalt het woord een stuk of drie keer op een toon alsof hij dat betreffende woord nog nooit gehoord heeft. Dan draait hij zich om naar zijn familie, die elkaar met net zulke grote vraagtekens in hun ogen aankijken en volgt er een snelle discussie over en weer in het Arabisch. Als iedereen het ermee eens is wordt er instemmend geknikt en gemompeld, schrijven ze het woord op en checken ze nog even bij elkaar hoe het geschreven moet worden. Dit proces herhaalt zich bij elk woord wat er uit Linda’s mond komt. Behulpzaam, dat wel. Maar ga dan maar eens als juf in het Zweeds aan deze arabisten uitleggen wat spieken is en dat dit eigenlijk niet toegestaan is tijdens een overhoring. Tja…
Bij woord vijf trekt een andere klasgenoot mijn papier half onder mijn arm vandaan om de woorden te vergelijken met de hare. De vragende blik die ze steeds hulpeloos in mijn richting wierp, hielpen niet echt en dus nam ze het heft maar in eigen hand. Wij brave Nederlanders doen zulke verwerpelijke dingen als overleggen tijdens een test natuurlijk niet.
Na vijf weken les is het echt raak. De officiële toetsen komen eraan en die bepalen of je een niveau omhoog mag of nog niet. Linda pakt het grondig aan. De tafels staan in rijtjesopstelling en iedereen heeft zijn eigen tafel. De Syrische familie is zo uit elkaar gezet dat overleggen onmogelijk is zonder hardop te praten en het is Linda gelukt duidelijk te maken dat praten nu echt niet mag.
Wij maken de testen om door te mogen naar level D. We scoren hoog, vooral op begrijpend lezen en dus besluit Linda in overleg met de andere juf dat we level D maar gaan overslaan en direct door mogen naar SAS, het vervolg op de SFI. In de week daarop maken we toetsen daarvoor en hoewel die wel een stuk moeilijker zijn slagen we. SAS wordt aanpoten, maar omdat we zo snel leren gaat het goedkomen verzekert Linda ons. Verder geen verwachtingen. Ik ben nu al zenuwachtig.

SAS (vrij vertaald: Zweeds als tweede taal) is iets anders dan SFI. We hoeven nog maar twee middagen in de week naar school in plaats van elke dag. En dat betekent dat we ook weer kunnen uitslapen. Dat is het eerste wat mij al een grote glimlach op mijn gezicht doet brengen.
In Zweden wordt SAS gezien als een voltijdstudie en dus moeten we thuis flink aan de bak, wordt ons verteld. Niks mis mee. We hebben toch tijd zat. Deze week was het dan zo ver. Met een nieuwe klas, nieuwe juf en nieuw boek zijn we weer aan de slag gegaan. Om onszelf te ‘verrijken’ met hoop nieuwe en onuitspreekbare woorden en zinnen. En natuurlijk zijn we razend benieuwd tegen welke taalbarrières en cultuurverschillen we weer gaan aanlopen en welke hilarische situaties dit gaat opleveren. Maar zijn er klaar voor, onze rugzak staat gevuld met woordenboeken, lesboeken, schriften, potloden, gummen, een banaan, rijstwafels en een fles water klaar in de gang. En die banaan en rijstwafels delen we tegenwoordig maar al te graag met onze nieuw Iraanse vrienden op school.